بررسی ساخت اطلاعی جمله در داستان بوف‌کور

در این مقاله ساخت اطلاعی همچون واقعیتی موجود در زبان در کنارِ ساخت‌‌های نحوی، معنایی و آوایی معرفی گردیده و قسمت‌‌های مختلف آن در زبان فارسی مورد مطالعه قرار گرفته است. پیکرۀ داده‌‌های زبانی این تحقیق را متن کتاب بوف‌کور صادق هدایت تشکیل می‌دهد و ساخت اطلاعی جملات آن به عنوان شاهد، توصیف و تحلیل شد‌ه اند. تفکیک اطلاع کهنه و نو در جملات بر اساس قواعد معینی انجام می‌گیرد. در این مختصر ضمن طرح و جمع‌بندی این قواعد، نشان داده می‌شود که واحد‌های اطلاعی موجود در جملاتِ کتاب بوف‌کور را می‌توان با این قواعد مقوله‌بندی و توصیف و تحلیل نمود. با مثال نشان داده شده است که زبان فارسی برای مشخص کردن اطلاع نو (تأکید) درجمله ازابزار‌های آوایی، واژگانی و نحوی استفاده می‌کند و این امر از ویژگی‌‌های زبا ن فارسی است. تحقیق حاضر نشان می‌دهد که نه فقط ساخت اطلاعی جمله‌‌ها در پیکرۀ متون داستانی فارسی قابل توصیف و تحلیل است، بلکه داده‌‌های موجود در متن بوف‌کور، انواع ابزار‌های این ساخت را در خود دارد و مؤید این فرضیه است که سخن‌گویان هر زبان از ساخت اطلاعی زبان خویش به طور ناخودآگاه، آگاهی دارند. توجه به ساخت اطلاعی می‌تواند در شناخت، درک و تفسیر هر چه بهتر متن از جمله آثار داستانی، بسیار مفید و کارگشا باشد. چگونگی توزیع اطلاعات در سطح جمله و متن می‌تواند از شاخص‌‌های نوین در سبک‌شناسی انواع ادبی مطرح گردد.